Δύο έτη μετά τη ψήφιση και εφαρμογή του ν. 4640/30-11-2019 στη πράξη, η διαμεσολάβηση έγινε γνωστή στην ελληνική έννομη τάξη ως εναλλακτικός τρόπος επίλυσης των αστικών και εμπορικών διαφορών.
Τι εμπειρία αποκομίσαμε λοιπόν; Ένα είναι σίγουρο! Τόσο ο νομικός κόσμος όσο και οι απλοί πολίτες είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε μία πρώτη επαφή με το θεσμό της διαμεσολάβησης.
Υπάρχουν αστικές και εμπορικές υποθέσεις που επιλύονται με διαμεσολάβηση (όπως είναι π.χ. μία μισθωτική διαφορά ή μία εμπορικής φύσεως διαφορά), υπάρχουν όμως και υποθέσεις που ξεκινούν αρχικά με μία υποχρεωτική συνεδρία διαμεσολάβησης, με αφορμή συνήθως την κατάθεση μίας αγωγής (όπως είναι μία οικογενειακή διαφορά, μία κληρονομική διαφορά ή ακόμα και μία διαφορά μεταξύ ενός οφειλέτη και μίας Τράπεζας).
Στην ελληνική πραγματικότητα πάντως, οι νομοθετικές εξελίξεις για τη διαμεσολάβηση είναι ιδιαίτερα ευοίωνες.
Στο πεδίο της διευθέτησης των οφελών: μετά τη ψήφιση του βασικού νόμου για τη διαμεσολάβηση το 2019, ακολούθησε ο νόμος 4738/27-10-2020 για τη «ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας», με τον οποίο, μεταξύ άλλων, εισάγεται ο θεσμός της χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης με σκοπό την εξεύρεση μία επωφελούς συμβιβαστικής λύσης με τα πιστωτικά ιδρύματα και τις εταιρείες διαχείρισης.
Στο πεδίο των οικογενειακών διαφορών: οι μεταρρυθμίσεις του νόμου 4800/2021 αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων, αναδεικνύουν ακόμα περισσότερο τον θεσμό της διαμεσολάβησης, με την ευχή η επίλυση των προβλημάτων των γονέων να γίνεται εκτός δικαστηριακών αιθουσών με την συνδρομή οικογενειακών διαμεσολαβητών και την επέλευση μίας αμοιβαίας αποδεκτής λύσης πάντα με γνώμονα το συμφέρον του/των παιδιών.
Εξασφαλιστικός παράγοντας νομιμότητας της διαδικασίας είναι η αρωγή και η ενεργή συμμετοχή των Δικηγόρων της κάθε πλευράς στη διαδικασία, οι οποίοι καλούνται πλέον να βοηθήσουν τους πελάτες τους να ανακαλύψουν τις πραγματικές τους ανάγκες με γνώμονα τη διευθέτηση της διαφοράς με μία λύση βιώσιμη και εφαρμόσιμη. Η όλη διαδικασία λαμβάνει χώρα σε ένα τραπέζι διαπραγμάτευσης με την συνδρομή φυσικά ενός ουδέτερου και αμερόληπτου τρίτου, που είναι ο Διαμεσολαβητής.
Η πράξη έχει δείξει ότι οι άνθρωποι, όταν τους δοθεί η ευκαιρία να ακουστούν, να παραθέσουν τη δική τους οπτική για το πρόβλημα, αποφορτίζονται, πολλές φορές λυτρώνονται από το βάρος και την ένταση των συναισθημάτων και μπορούν εν συνεχεία με την κοινή λογική να σκεφτούν πιο αποδοτικά για το συμφέρον τους.
Οι στατιστικές άλλωστε καταδεικνύουν ότι φεύγοντας τα μέρη από μία διαδικασία διαμεσολάβησης – ακόμα και αν δεν συμφώνησαν - δεν περιέρχονται ποτέ σε δυσμενέστερη θέση από αυτή που βρίσκονταν προτού έρθουν στη διαμεσολάβηση.
Ακόμα δηλαδή και εάν δεν καταλήξουν σε συμφωνία, τα μέρη φεύγουν από τη διαμεσολάβηση συχνά με ένα αίσθημα εκτόνωσης των συναισθημάτων τους - διότι βρέθηκαν σε περιβάλλον όπου άκουσαν και ακούστηκαν - χωρίς να αποκλείεται η πιθανότητα να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων - εφόσον νιώσουν ότι επιθυμούν μία συμφωνία χωρίς περαιτέρω χρονικές καθυστερήσεις.
Είναι δε εντυπωσιακό ότι η διαμεσολάβηση δεν έχει σταματήσει ουδόλως να λειτουργεί - ανεξαρτήτως πανδημίας - αντιθέτως, διατηρεί την ιδιαίτερη αξία της, διότι πολύ απλά, παραμένει αποτελεσματική και δύναται μάλιστα να διεξαχθεί εξ αποστάσεως με ηλεκτρονικά μέσα.
Η διαμεσολάβηση είναι πρωτίστως μία ανθρώπινη διαδικασία, ταχεία και οικονομική σε σχέση τους πολυδάπανους δικαστικούς αγώνες, κυρίως όμως επιτρέπει στα μέρη, με την αρωγή των δικηγόρων τους και του διαμεσολαβητή να καταφέρουν, συνήθως, σε ένα εργάσιμο οκτάωρο να επιτύχουν αυτό που πλήθος αστάθμητων καθυστερήσεων (πανδημία Covid-19, ματαιώσεις λόγω αποχής δικαστικών υπαλλήλων, απεργίες δικηγόρων), δεν μπόρεσαν να πετύχουν επί σειρά ετών, δηλαδή μία συμφωνία, η οποία με την κατάθεση της στο αρμόδιο Πρωτοδικείο, έχει την ισχύ δικαστικής απόφασης.
Η ανταπόκριση πάντως των πολιτών για το θεσμό της διαμεσολάβησης είναι πολύ θετική. Ο νομικός κόσμος είναι χρήσιμο να δει τη διαμεσολάβηση ως ένα ακόμη εργαλείο, που λειτουργεί συμπληρωματικά με τη δικαστική διαδικασία, το οποίο με τη σωστή χρήση μπορεί να βοηθήσει και στην επιτάχυνση της Δικαιοσύνης.
